Phòng khám Mai Thanh – Minh Hùng
Bác sĩ chuyên khoa 1 Trần Minh HùngNúm vú là phần trung tâm của quầng vú. Khi núm vú bị kéo vào trong hoặc hướng vào trong thay vì ra ngoài thì gọi là tụt núm vú. Tụt núm vú có thể xảy ra ở một bên vú hoặc hai bên, có thể bẩm sinh (tỉ lệ khoảng 3% ở phụ nữ từ 19-26 tuổi) hoặc mắc phải. Tụt núm vú mắc phải có thể do nguyên nhân lành tính hoặc ác tính. Tụt núm vú lành tính thường là quá trình nhiều năm. Khi tụt núm vú xảy ra nhanh thì thường do viêm nhiễm, sau phẫu thuật hoặc nguyên nhân ác tính.
PHÂN ĐỘ TỤT NÚM VÚ?
– Phân biệt giữa “ nipple retraction” và “nipple inversion”:
+ Nipple retraction (Co kéo núm vú): là tình trạng chỉ một phần núm vú bị kéo vào trong tạo ra hình ảnh đường rãnh.
+ Nipple inversion (tụt núm vú): xảy ra khi toàn bộ núm vú bị kéo vào trong.
– Phân độ tụt núm vú dựa vào độ khó khi kéo núm vú ra bằng tay và tình trạng duy trì sau đó.
+ Độ I: Núm vú dễ dàng bị kéo ra khi nặn nhẹ quầng vú. Núm vú sẽ bình thường trong nhiều phút sau đó, nhưng sau đó sẽ bị lộn ngược lại.
+ Độ II: Phải dùng lực mạnh để đưa núm vú ra và sau đó núm vú bị lộn ngược lại nhanh. Đa số bệnh nhân bị tụt núm vú độ II.
+ Độ III: Núm vú không có phần nhô ra, núm vú bị vùi dưới lớp da. Mặc dù dùng lực mạnh cũng không thể kéo núm vú ra ngoài.
NGUYÊN NHÂN
– Đảo ngược núm vú bẩm sinh là một tình trạng lành tính và thường xảy ra cả hai bên vú (khoảng 87%). Nguyên nhân do thất bại của trung mô trong quá trình tăng sinh và đưa núm vú ra ngoài. Một số bất thường nhiễm sắc thể liên quan đến đảo ngược núm vú bao gồm:
+ Mất đoạn nhiễm sắc thể 2q37: Bệnh cảnh này gây ra các bất thường bao gồm suy giảm trí tuệ, trầm cảm, bướu trán, môi trên mỏng và bất thường núm vú gồm đảo ngược núm vú.
+ Hội chứng xương trụ-tuyến vú (Ulnar- mammary syndrome): Đây là hội chứng rối loạn di truyền trội nhiễm sắc thể thường hiếm gặp với đặc điểm là dị tật xương trụ, thiểu sản tuyến vú, đảo ngược núm vú, bất thường sinh dục.
+ Rối loạn bẩm sinh glycosyl hóa (CDG): Đây là rối loạn di truyền lặn trên nhiễm sắc thể thường do bất thường tổng hợp glycoprotein, đặc điểm lâm sàng là đảo ngược núm vú, bất thường phân bố mỡ trên cơ thể, bất thường hình dạng đầu mặt.
– Đảo ngược núm vú mắc phải thường là do các nguyên nhân như:
+ Viêm nhiễm: Tình trạng viêm nhiễm như viêm quanh ống tuyến vú, áp-xe tuyến vú, đường rò quanh quầng vú sẽ làm thay đổi cấu trúc mô ống dẫn tuyến vú dẫn đến hình thành mô sợi trong thành ống dẫn và gây ra đảo ngược núm vú.
+ Ác tính: Tỉ lệ liên quan đến tình trạng ác tính ở bệnh nhân đảo ngược núm vú khoảng 5-50%. Đảo ngược núm vú liên quan đến bệnh lý ác tính thường không đối xứng và méo mó.
+ Sau phẫu thuật: đảo ngược núm vú sau phẫu thuật tạo hình vú hoặc sinh thiết tuyến vú. Tình trạng đảo ngược núm vú có thể phức tạp nếu trước đó bệnh nhân đã bị đảo ngược núm vú hoặc núm vú phẳng.
PHẪU THUẬT TẠO HÌNH NÚM VÚ (NIPPLE PLASTY)
– Mặc dù đa số bệnh nhân bị đảo ngược núm vú do các bệnh lý lành tính, nhưng một số vẫn muốn núm vú trở về bình thường vì các lý do như thẩm mỹ, tâm lý, liên quan đến chức năng tuyến vú,…
– Mục đích của phẫu thuật tạo hình núm vú là đưa núm vú ra ngoài như vị trí bình thường mà vẫn duy trì được giải phẫu ống tuyến vú nhiều nhất có thể. Một số phương pháp như:
+ Phương pháp dây thắt: Đây là một phương pháp đơn giản nhất, với việc khâu dây thắt xung quanh cổ núm vú qua vị trí cắt 6 giờ quanh quầng vú. Phương pháp này có hiệu quả trong trường hợp đảo ngược núm vú ít.
+ Phương pháp tạo vạt da tam giác: Phương pháp này giúp gia cố cho đáy của núm vú bằng cách tạo vạc da quầng vú hình tam giác đối diện để khi cột cổ núm vú sẽ làm siết chặc cổ núm vú làm cho núm vú không bị đảo ngược vào trong. Đầu của mỗi vạt da tam giác này sẽ được cố định vào đáy của vạt da kia.
————————————————————————–
Bs Nguyễn Tấn Đạt
Brigid Killelea, MD, MPH, Michelle Sowden, MD, Nipple inversion, Uptodate (2022)
